Dawny obóz koncentracyjny Płaszów
lokalizacja: przy ul. Jerozolimskiej (dojście od Wielickiej), dojście od strony Castoramy na ul. Walerego Sławka (widać pomnik)
Założony w grudniu 1942 r. na terenie czynnych kamieniołomów (Krzemionek). Wcześniej na zboczach Łysej Góry istniały dwa żydowskie cmentarze. Pierwszy - cmentarz Gminy Żydowskiej miasta Podgórze - powstał w 1887 r. i zwany był „podgórskim” lub „starym”. Drugi zaś - cmentarz krakowskiej Gminy Żydowskiej - pochodził z 1932 roku i zwany był „nowym” lub „krakowskim”. Pierwotnie obóz był przeznaczony dla Żydów i Cyganów. Potem także dla Polaków, Węgrów i Włochów. Początkowo pełnił funkcję obozy pracy. Jedną z pierwszych prac, jaką wykonywali więźniowie, było bezczeszczenie cmentarza, z którego nagrobki służyły do budowy dróg obozowych. Od stycznia 1944 r. obóz w Płaszowie stał się obozem koncentracyjnym. Powiększono jego obszar o ulicę Pańska. Rozpoczęto także budowę komór gazowych. Miejsce egzekucji przeniesiono z szańca FS 21 (tzw. H-górki) na szaniec FS 22 (tzw. C-dołek). W połowie 1944 roku wobec zbliżającego się frontu Niemcy zacierali ślady swoich zbrodni. Wydobyli wówczas ciała z masowych grobów i palili je. Wywieziono 17 wozów ludzkich prochów, część z nich prawdopodobnie rozsypali na terenie obozu. Ostatni transport więźniów odszedł z obozu w Płaszowie 14 stycznia 1945 roku, do Oświęcimia. Przez obóz w Płaszowie przeszło ponad 150 000 osób, w sumie wymordowano ponad 80 000 więźniów. Dokonywano tu masowych egzekucji na Żydach z krakowskiego getta. Ostatnim aktem terroru było sprowadzenie 15 000 mieszkańców Krakowa, aresztowanych 6 sierpnia 1944 r. podejrzanych o przygotowywanie powstania. Obóz posiadał swoje podobozy m.in. w słynnej Fabryce Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera. W 25. rocznicę wybuchu II wojny światowej 1 września 1964 r. odsłonięto pomnik wykonany przez Witolda Cęckiewicza.
